ناگر شما هم معلم زبان هستید، احتمالا در تدریس لیسنینگ مشکلاتی دارید و اکنون به دنبال حل این مشکل هستید. نگران نباشید. این مشکل، فقط مختص شما نیست و تقریبا همگانی می‌باشد. در این مقاله به معرفی نحوه تدریس لیسنینگ می‌پردازیم تا هم زبان آموز به خوبی یاد بگیرد و هم این مشکل شما حل شود.

مراحل اصلی نحوه تدریس لیسنینگ به اختصار

فرقی نمی‌کند از چه روشی برای تدریس لیسنینگ پیروی می‌کنید. شما باید همیشه با هر روش تدریسی که دارید، این سه مرحله اصلی را دنبال کنید. در این سه مرحله اصلی که شامل قبل از گوش دادن، حین گوش دادن و بعد از گوش دادن است شما باید یک سری فاکتور را برای زبان آموز خود در نظر بگیرید. ابتدا باید بدانید مقصود از گذراندن این سه مرحله چیست؟ شما باید برای این سه مرحله فعالیت‌هایی را در نظر بگیرید. مثلا اگر موضوع لیسنینگ شما درمورد مسافرت است، قبل از گوش دادن به فایل یک وارم آپ ( warm up)داشته باشید. یعنی زبان آموزان را برای یادگیری گرم کنید.  حالا در کیس لیسنینگ مسافرت باید قبل از گوش دادن به فایل با زان آموزان درمورد مسافرت و جاهایی که تا به حال رفته‌اند صحبت کنید. سپس فایل را گوش دهید و مثلا در این قسمت می‌توانید از زبان آموزان بخواهید که نکات مهم یا متن لیسنینگ را بنویسند. بعد از اینکه فایل را کامل گوش دادند و نکته برداری کردند حالا نوبت کارهای بعد از گوش دادن به لیسنینگ است. یکی از گزینه‌های شما در این زمان می‌تواند این باشد که درمورد لیسنینگ و اینکه این مکالمه در کجا ضبط شده و چه هدفی داشته بحث کنید.  در ادامه این موارد را بیشتر بررسی می‌کنیم. نحوه تدریس لیسنینگ به اختصار

فاکتورهای انتخاب لیسنینگ

همانطور که گفته شد زبان آموز شما باید بتواند با لیسنینگ ارتباط برقرار کند و از لیسینینگ برای خود غول نسازد. برای اینکه این ترس بریزد شما می‌توانیدعلاقه زبان آموزان را در انتخاب لیسنینگ در نظر بگیرید.

فاکتور اول: علاقه

برای انتخاب لیسنینگ خود در کلاس، علاقه دانش آموزان را در نر بگیرید تا موضوع برای آن‌ها جذاب باشد. مثلا اگر کلاس شما زبان آموزان پسر دارد می‌توانید از موضوعاتی مربوط به ماشین استفاده کنید. وقتی لیسنینگ به اندازه کافی جذاب باشد، زبان آموزان با دقت بیشتری گوش می‌دهند. البته خب اینکه موضوعی پیدا کنید که مورد علاقه 15 نفر باشد کار سختی است. این هنر شماست که موضوع را جوری انتخاب کنید و در بخش قبل از گوش دادن به لیسنینگ جوری صحبت کنید که همه به آن علاقمند شوند.

فاکتور دوم: فرهنگ

ممکن است موضوعی که برای لیسنینگ انتخاب می‌کنید، در فرهنگ ما وجود نداشته باشد. برای همین زبان آموز نمی‌تواند به راحتی با آن ارتباط برقرار کند. این موضوع باعث سختی بیشتر کار و دلزدگی زبان آموز از یادگیری زبان می‌شود.

فاکتور سوم: سنگینی و میزان مطالب

ابتدا باید بدانیم لیسنینگی که انتخاب کردیم چه اطلاعاتی را در اختیار دانش آموز می‌گذارد. شما نمی‌توانید اخبار روز دنیا را برای زبان آموزان 7 ساله در نظربگیرید و توقع داشته باشید آن‌ها با اشتیاق گوش دهند و متن را درک کنند.

فاکتور چهارم: لهجه، تعداد و سرعت حرف زدن گویندگان

به طبع گوش دادن به لهجه نیتیو بریتیش برای زبان آموزان خردسالی که هنوز فرق بین لهجه‌های بریتیش و امریکن را نمی‌دانند سخت است. از طرفی شور و اشتیاق را هم از آن‌ها می‌گیرد. سرعت لیسنینگ‌هایی که انتخاب می‌کنید باید متناسب با سطح زبان آموزان باشد. طبان آموز مبتدی نمی‌تواند سرعت بالای لیسنینگی که مناسب سطح پیشرفته است را بفهمد. از طرفی هرچقدر تعداد گویندگان بیشتر باشد، متن برای زبان آموز مبتدی گنگ تر است و او سخت‌تر ان را درک می‌کند.

فاکتور آخر: طول متن لیسنینگ

برای سطوح مبتدی، هرچقدر لیسنینگ طولانی‌تر باشد، خسته کننده تر است. سعی کنید با توجه به سطح کلاستان ابتدا لیسنینگ‌های کوتاه را انتخاب کنید و بعد از پیشرفت آن‌ها کم کم لیسنینگ‌های طولانی تر را جایگزین کنید. چگونه لیسنینگ مناسب انتخاب کنیم؟

سه مرحله اصلی نحوه تدریس لیسنینگ با جزئیات

مرحله اول تدریس لیسنینگ: فعالیت‌های قبل از گوش دادن لیسنینگ یا Pre Listening

به جرئت می‌توان گفت که این مرحله مهم‌ترین مرحله گوش دادن به لیسنینگ است. زیرا در این مرحله، زبان آموزان آماده گوش دادن، درک مطلب و پاسخ دادن به سوالات می‌شوند. این مرحله هم برای زبان آموز مهم است و هم برای معلم. زیرا بیشترین کمک به زبان آموز از طرف معلم صورت می‌گیرد. اگر معلم در این مرحله کار خود را به خوبی انجام دهد، زبان آموز هرچند به موضوع علاقمند نباشد با شور و اشتیاق بیشتری به لیسنینگ گوش می‌دهد. فعالیت‌های این مرحله لیسنینگ چند مزیت دارد. این مزیت‌ها به معلم کمک می‌کند دانش قبلی زبان آموز در زمینه منتخب را بسنجد، از طرفی به زبان آموز کمک می‌کند آماده شنیدن ساختارهای گرامری کلمات جدید باشد، کاهش استرس و پیش آمدن فرصت مذاکره بین دانش آموزان از دیگر مزیت‌های این مرحله است.

نمونه‌هایی از فعالیت‌های منتخب در این مرحله:

1. بگذارید زبان آموزان موضوع لیسنینگ را حدس بزنند. تنها کمک شما در این مرحله نشان دادن تصوایر یا نقشه است.
2. تصویر بهم ریخته را به ان‌ها نشان بدهید و از آن‌ها بخواهید تصاویر را مرتب کنند.
3. بعد از مرتب شدن تصاویر از آن‌ها بخواهید که داستان لیسنینگ را تعریف کنند.
4. موضوع لیسنینگ را با زبان آموزان درمیان بگذارید و اجازه دهید بارش فکری داشته باشند.
5. کلمات مرتبطی که زبان آموزان می‌گویند را روی تخته بنویسید.

مرحله ی دوم تدریس لیسنینگ، فعالیت حین گوش دادن لیسنینگ during-listening

در این مرحله معلم باید از دانش آموزان سوالاتی بپرسد که ذهن زبان آموز درگیر شود و بتواند به درستی به سوالات پاسخ بدهد. در این مرحله میزان درک مطلب دانش آموز مشخص می‌َشود. اگر این مرحله از سه مرحله  نحوه تدریس لیسنینگ به خوبی انجام شود، زبان آموز می‌تواند بخش‌های مهم متن را تشخیص دهد، ساختار متن را بشناسد، متمرکز باقی بماند و درک بیشتری از مطلب داشته باشد.

نمونه‌هایی از فعالیت‌های منتخب در این مرحله:

•     سوال های صحیح و غلط
•     سوال های چهار گزینه ای
•     پرسش های جای خالی
•     متصل کردن جملات به همدیگر
•     متصل کردن جملات و تصاویر
•     پاسخ بلند به سوالات

مرحله ی سوم تدریس لیسنینگ، فعالیت های بعد از گوش دادن به لیسنینگ post-listening

در این مرحله که بعد از شنیدن لیسنینگ توسط زبان آموزان است باید آن‌ها از هرچیزی که شنیده‌اند، استفاده کنند.

نمونه ای از فعالیت‌های منتخب در این مرحله:

• خلاصه کردن: از زبان آموزان بخواهید هرچیزی را که شنیده‌اند در قالب یک خلاصه 3-2 دقیقه ای ارائه کنند. این کار را به صورت کتبی یا شفاهی و به صورت تکی یا در تیم‌های دو نفره انجام دهند. با این کار میزان درک مطلب دانش آموز مشخص می‌شود از طرفی مهارت رایتینگ آن‌ها را می‌سنجید و به آن‌ها در تقویت پارافریز کردن کمک می‌کنید.
• بحث و مذاکره: زبان آموزان در این مرحله می‌توانند در مورد آنچه شنیده‌اند یک بحث مختصر داشته باشند. موضوع این بحث باید از خود لیسنینگ و مرتبط با آن باشد. حتی می‌توانید یک سوال بپرسید تا همه نظرشان را درمورد آن سوال بگویند و سپس جواب‌ها را باهم مقایسه کنید. در حالت کلی این سوال یا موضوع منتخب باید به اندازه کافی جذاب باشد تا همه در مورد آن اظهار نظر کنند.
• مکالمه بین دونفر: بعد از اینکه لیسنینگ را گوش دادند می‌توانید دانش آموزان را به گروه‌های دو یا چند نفره تقسیم بندی کنید و اجازه دهید آنها یک مکالمه با عبارات جدید لیسنینگ بسازند. این فعالیت به تثبیت کلمات، عبارات و اصطلاحات جدید کمک می‌کند.
• پیدا کردن متضاد و هم معنی: در این قسمت شما می‌تواند لیستی از کلمات موجود در لیسنینگ را به دانشآموزان بدهید و از آن‌ها بخواهید متضاد یا مترادف این کلمات را بنویسند. بعد از انجام این کار آن‌ها باید متضاد و مترادف‌هایی که پیدا کرده‌اند را با دیگر زبان آموزان مقایسه کنند. این مرحله به تقویت مهارت اسپیکینگ کمک می‌کند.

سخن نهایی

به طبع اگر از سه مرحله اصلی تدریس لیسنینگ آگاه باشید، می‌توانید به راحتی هر موضوعی را تدریس کنید. کتاب‌های درسی مرحله دوم از این سه مرحله اصلی را برای شما آماده کرده‌اند. برخی کتاب‌ها حتی مرحله اول را نیز طراحی کرده‌اند. حتی شاید مرحله سوم هم در کتاب طراحی شده باشد اما اگر به نظرتان مراحل طراحی شده در کتاب مناسب و خلاقانه نیستند، خودتان دست به کار شوید و از خلاقیت خودتان استفاده کنید. ضمنا از این قسمت می‌توانید چند کتاب برای تقویت مهارت لیسنینگ پیدا کنید.